شجره طیبه صالحین + مقاله

 رهنمودها و مبانی طرح صالحین از دیدگاه مقام معظم رهبری

– ایمان کمتر در کلاس بدست می آید ، بیشتر در جلسات موعظه ، در برخورد خوب و بیشتر از همه در رفتار ما و در سوق دادن آنها به نماز ، عبادت ، ذکر ، تضرّع و توسّل بدست می آید.

– جوانها ، از معارف بلندی که جزء بهترین آنها ( آثار شهید مطهری ) است ، حتماً استفاده کنید.

– مجموعه فکری درست بکنید ، از آدمهای مطمئن ( یک مجموعه اندیشه روز ).

– بهره گیری از نیروهای عاطفی در کنار فعالیت عقلی.

– جوان اول باید احساس مسئولیت کند ، مثل پر کاهی در امواج حوادث نباشد.

– ای بسا با تشکیل کلاس ، معلومات فرد را از دین بالا می بریم ، در حالیکه ایمان او بیشتر نشده است ؛ باید معلومات دینی هم بالا برود.

– باید آنچنان خود را بسازید که مثل شمعی پروانه ها را به دور خود جمع کنید.

– می تواند محور باشد ، انسانهایی را به خود جلب کند ، بیست نفر را به دور خود جلب کند.

– انسان برجسته در میدان رزم دارای بنیّه قویّ فرهنگی ، خودجوش در عرصه سیاست ، توانا در تبلیغ دین ، باید اینگونه افراد درست کنید .

وَلَقَد کَتَبنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعدِ الذِّکرِ أنَّ الأرضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ

به منظور تقویت ایمان و معرفت بسیجیان در پایگاههای بسیج و پرورش استعدادهای جوان ، تربیت نیروی کادر در عرصه های مختلف ، مرحله اول این طرح در پایگاههای مساجد و محلات بوسیله سه عنصر اصلی ( امام جماعت مسجد ، فرمانده پایگاه و مربیان تربیتی ) برای بسیجیان به اجرا در میآید و پس از اصلاح و بازنگری و تطبیق آن با وضعیت اقشار در آن مجموعه ها به تدریج پیاده سازی می شود .

شجره طیبه صالحین چیست ؟

 هدف : تعالی معنوی توام با رشد ایمان آگاهانه و بصیرت بسیجیان منظور :تعلیم و تربیت  مدیران و مربیان شایسته و کارآمد در عرصه های مختلف تربیتی، فرهنگی و . . . تقویت باورهای دینی و توسعه اخلاق و رفتارهای اسلامی در میان آحاد بسیجیان

 طریقه اجرای طرح بدین صورت است که با تشکیل حلقه های تربیتی کار شکل می گیرد. حلقه های تربیتی به فعالیتهای تربیتی گفته می شود که در آن افراد در یک حلقه 15 تا 20نفره کنار هم نشسته اند و یک نفر مربی مطالب مربوط  به مسائل تربیتی و سایر موضوعات روز مبتلا به افراد را ارائه می دهد. مباحث به صورت مباحثه طرفین پیش می رود و افراد هر سئوالی که داشته باشند ، از استاد و مربی می پرسند و پاسخ سئوالات خویش را در یک فضای دوستانه و صمیمی  دریافت می نمایند و در نهایت تمامی مباحثات و مطالب با هدایت و راهنمایی استاد جمع بندی می شود.

مهمترین رکن طرح ارتباط مربی و استاد با اعضای گروه بصورت یک حلقه متصل در فضای خارج از آن جلسه می باشد و در این صورت است که حلقه تربیتی مفهوم پیدا می کند. بهترین حلقه های تربیتی جمعیت آن محدود و برای مربی گروه در هر شرایطی به سهولت قابل دسترسی باشد به نحوی که مربی بتواند در طول ایام هفته با آنها ارتباط عاطفی و معنوی بر قرار کرده و کارهای تربیتی خود را دنبال نماید.

خروجی :1. تبدیل پایگاه به کانون تعلیم و تربیت

2. تقویت فعلیت و هدایت خلاقیتها و استعدادهای بسیجیان در ابعاد مختلف

 3. اعتماد بیشتر مردم و خانواده ها به بسیج با توجه به رشد اخلاقی ومعنوی اعضای پایگاهها

 4. تربیت مدیران کارآمد برای پایگاه

 5. فراهم کردن زمینه تحقق بسیج کیفی در پایگاهای مقاومت مستعد و نمونه

6. ارتقاء شان و منزلت بسیج و بسیجیان

 7. اصلاح رفتارها و رفتار سازی مطلوب در بین بسیجیان

8. ایجاد وتقویت روحیه مطالعه و کتاب خوانی

9. ایجاد بستر مناسب تربیتی جهت رشد وتعالی ایمان و منعویت بسیجیان

ارکان گروه تربیتی صالحین

– مربی : فردی که به امورات تربیتی ، بصیرتیو معرفتی جهت رشد و تعالیاعضای گروه تسلط لازم داشته باشد.

2 – مسئول گروه : به فردی اطلاق می شود که مدیریت اجرایی گروه را به عهده دارد.

3 – اعضای گروه : تعداد محدود و معینی از افراد همسطح از لحاظ سنی ، تحصیلات و ...

تذکر :

1 – اولویت دارد که مربی و مسئول گروه یک نفر باشد.

2 – در یک مجموعه وجود یک مربی ضرورت دارد.

3 – چند گروه می تواند زیر نظر یک مربی فعالیت داشته باشد.

تشریح مختصر شجره طیبه صالحین

اجرا با تشکیل حلقه های تربیتی به تعداد 15 تا 20 نفر شکل می گیرد که یک نفر مربی مطالب مربوط به مسائل تربیتی و سایر موضوعات روز مبتلابه ، افراد را ارائه میدهد.

مباحث بصورت مباحثه طرفین پیش میرود و افراد هر سئوالی داشته باشند ، از استاد یا مربی می پرسند و پاسخ سئوالات خود را در یک فضای دوستانه و صمیمی دریافت می نمایند و در نهایت تمامی مباحث و مطالب با هدایت و راهنمایی استاد جمع بندی می شود.

مهمترین رکن طرح ، ارتباط مربی و استاد با اعضای گروه بصورت یک حلقه متصل در فضای خارج از جلسه می باشد و در این صورت است که حلقه تربیتی مفهوم پیدا می کند.

ساختار جلسات حلقه های تربیتی شجره طیبه صالحین  

 الف) مقدمات جلسه    ب) اداره جلسه

الف) مقدمات جلسه:1. سطح بندی حلقه ها:لازم است اعضاءمتناسب با سطح بندی انجام شده در جلسات حلقه ها شرکت نمایند سطح بندی بر اساس ملاک های زیر انجام می شود:

جنسیت

سن

تحصیلات

2. نام گذاری حلقه:هریک از حلقه های تربیتی با نام یکی از شهدای پایگاه ، مسجد ، محله و یا... نام گذاری می شود.

3. تعیین زمان تشکیل جلسات حلقه:بهترین زمان قبل یا بعداز نماز مغرب و عشاء خواهد بود که مصادف با نماز جماعت باشد.انس و الفت با نماز جماعت و مسجد در پیشرفت تربیتی و معرفتی افراد بسیار مؤثر است.

4. مدت برگزاری جلسات:مدت جلسات لازم است یک ساعت تعیین گردد این مدت متناسب با برنامه ها و شرایط جلسه می تواند تغییر کند.

5. مکان تشکیل جلسات:مکان برگزاری جلسات مسجد خواهد بود.

* درصورت امکان مکانهایی دیگر از جمله حرم مطهر حضرت میر احمد بن موسی (ع) شاهچراغ و یا امامزادگان و مکانهای فرهنگی و تفریحی

 ب) اداره جلسه 

1.برنامه های ثابت جلسات

۲.برنامه های متناسب با موضوع جلسه

1.برنامه های ثابت جلسات:حدود 20الی30دقیقه از وقت جلسه به برنامه های ثابت اختصاص خواهد یافت که ازقرار زیر می باشند:

1.1  انجام حضور و غیاب:حضور و غیاب لازم نیست کتبی باشد و باید مربی و سرگروه با توجه به شناختی که از اعضای حلقه دارند از علت غیبت فرد آگاه باشند و علت را پیگیری کنند.

2.1  قرائت قرآن و ذکر نکته تفسیری:روش قرائت : یکی از اعضاء یا مربی قرائت کرده و بقیه تکرار کنند پس از پایان قرائت قرآن مربی یا سرگروه یک نکته تفسیری از آیات قرآنی بصورت مختصر بیان خواهد کرد. منابع و مراجع تفسیر:

تفسیر نور: حجة الاسلام والمسلمین قرائتی

تفسیر نمونه:  آیت الله مکارم شیرازی  

3.1 طرح حدیث:پس از قرائت قرآن جلسه با یک حدیث اخلاقی و توضیح اختصاری پیرامون آن ادامه خواهد یافت.

 روش طرح حدیث : اعضا بطور داوطلبانه و یا مربی در هر جلسه یک حدیث اخلاقی ارائه کرده و چند جمله پیرامون آن صحبت نماید.

4.1  طرح مسئله شرعی:در هر جلسه یک مسئله شرعی مبتلا به متربیان نیز مطرح گردد.

5.1  بیانات ولایت:رصد سخنان مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و طرح نکات و شاخص های مطرح شده در آن

6.1  پیام کوتاهی از وصیت نامه ، سیره یا خاطرات شهداء

۲. برنامه های متناسب با موضوع جلسه:موضوع جلسه غالباَ از پیش تعیین شده می باشد.1.2  طرح موضوع جلسه.2.2  مرور مطالب جلسه گذشته مرتبط با موضوع: به منظور یادآوری مطالب مطرح شده و ایجاد آمادگی ذهنی در بین اعضاء ، در شروع جلسه خلاصه ای کوتاه از مباحث گذشته بیان خواهد شد.

3.2  تفصیل موضوع جلسه موضوع جلسه از قبل به یک یا چند نفر واگذار و مطالب خود را در جلسه ارائه می نمایند و مربی یا سرگروه در پایان جلسه جمع بندی می کند.* نکته :  لازم است هر یک از اعضاء حلقه در زمان بیان مطالب ، یادداشت برداری کرده تا در موقع نیاز با مرور مباحث جلسه  بهره برداری لازم ممکن باشد

* نکته :  به منظور جذابیت و رفع خستگی ، یک نفر بعنوان دبیر جلسه ، مباحث مطرح شده از سوی اعضای حلقه را ثبت کرده و در زمان نتیجه گیری از آن استفاده نماید.(دبیر جلسه میتواند از تابلو استفاده کند)4.2  نتیجه گیری:نتیجه گیری می تواند توسط بیان داستان ، مثال ، دلایل و ایجاد سؤال جدید و خاطره عبرت آموز انجام گیرد.5.2  ذکر دعاء:جلسه با ذکر چند دعای کوتاه که ترجیحا مرتبط با موضوع جلسه باشد پایان گیرد.

رسالت های مربی!!!!

مربیان حلقه های تربیتی وظایفی به عهده دارند که بسیار مهم و قابل توجه است و موفقیت طرح در گرو توجه مربیان به این رسالت هاست. مهمترین این وظایف به این شرح است:

1-      برقراری رابطه عاطفی بین خود و هریک از اعضای حلقه به طوری که فردِ مخاطب مربی را نزدیک ترین دوست و محرم ترین فرد بداند.

2-      تلاش برای ایجاد جوی صمیمی و عاطفی بین اعضای حلقه، به طوری که دیگر 10 انسان جدا از هم نباشد بلکه چنان به هم متصل شده باشند که با یکدیگر انس و الفت گرفته و به آسانی حاضر به جدایی نباشند.

3-      برگزاری برنامه های پر شور و نشاط برای بچه ها، برنامه هایی همچون ورزش،مسابقه، تفریح، اردو و...(مخصوصا در دوران جذب)(برگزاری این برنامه ها تضمین حضور بچه ها در برنامه های حلقه است)

4-      برگزاری جلسات رسمی (در دوران جذب حد اکثر هفته ای دوجلسه ) همراه با تماس برای جلسه، پذیرایی، حضورغیاب و ...که در این جلسات ابتدا 10 دقیقه قرآن تلاوت شود سپس 10 دقیقه داستان گفته شود و چند دقیقه هم به پرسش و پاسخ بگذرد.

5-      حضور مداوم در مسجد و پایگاه(مثلا 5 شب در هفته) و تشکیل جلسات غیر رسمی با بچه های حلقه که خودشان داوطلبانه آن ساعت در پایگاه حضور یافته اند.

6-      برقراری ارتباط خصوصی با تک تک بچه ا برای شنیدن مشکلات و مسائل آنها و پاسخ دادن به پرسش های آنها یا مطرح کردن مسائلی که آن فرد خاص دچار آنهاست... از طریق صبحت های خصوصی در مسجد...قدم زدن در مسیر منزل... تماس های تلفنی...دعوت از فرد برای انجام کاری خاص در کنار مربی و ....

هدف از شجره طیبه صالحین (طرح صالحین)

تربیت انسان مومن، بصیر، مجاهد، فعال، انقلابی و دارای موضع از اهداف اصلی و اساسی شجره طیبه صالحین است. صالحین در واقع، بمنزله هموار کردن مسیر ظهور امام عصر (عج)، کادرسازی دوباره برای انقلاب و نیز جریان سازی فرهنگی در کشور، با هدف غالب شدن رویکرد فرهنگی در تشکل های فرهنگی، دینی است.

شجره طیبه صالحین، به معنای اخص، در صدد راه اندازی حلقه های تربیتی در مسجد، با هدف ایجاد یا تغییر رفتار در مخاطبان، مبتنی بر مکتب تربیتی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) می باشد، اما صالحین به معنای عام، به فعال سازی، رونق و احیای مساجد شیعه در آخر الزمان می اندیشد.تربیت انسان مومن، بصیر، مجاهد، فعال، انقلابی و دارای موضع از اهداف اصلی و اساسی شجره طیبه صالحین است.صالحین در واقع، بمنزله هموار کردن مسیر ظهور امام عصر (عج)، کادرسازی دوباره برای انقلاب و نیز جریان سازی فرهنگی در کشور، با هدف غالب شدن رویکرد فرهنگی در تشکل های فرهنگی، دینی است. از این رو، اجرای صالحین و یاری رساندن به مجریان و طراحان این طرح عظیم و ارزشمند به مثابه همراهی کردن در پایه گذاری سنت حسنه ای است درست هم وزن تلاش ارزشمند شهیدان گرانقدر رجایی و باهنر، در زمینه راه اندازی امور تربیتی و دبیری پرورشی در نهاد آموزش و پرورش.اکنون برای اثبات این ادعا که گفته شد تنها با اندکی مجاهدت و سختکوشی با باورمندی و توکل به خدا می توان جریان صالحین را در مساجد کشور به جریان فرهنگی غالب تبدیل کرد، به ذکر شاهد مثالی در این خصوص می پردازم که موضوع قدری ملموس تر شود. همانگونه که طی دو دهه گذشته، تکثیر هیئت های مذهبی از نوع خانگی و کوچک، به شکل خودجوش و مردمی، در جای جای این کشور تبدیل به یک جریان فراگیر شد و کار به جایی رسیده که اینک، مروجان و مبلغان کار هیئتی از آن با عنوان "هیئتی شدن" در مقابل "مسجدی شدن" یاد می کنند، حال نیز می توان با برنامه ریزی مناسب و جلوگیری از انحرافهای احتمالی در مسیر حرکت صالحین، در کمتر از یک دهه، به همین ترتیب، مساجد و هویت بخشی فرهنگی تربیتی به آن را نیز در سرتاسر این مرز و بوم، به جریان غالب فرهنگی کشور تبدیل کرد، البته به شرط آنکه ابتدا برای این کار نیروهای زبده و متخصص لازم را تربیت کنیم و سپس فضای انگیزشی مناسب برای انجام این مهم را در کشور تا حدودی رقم بزنیم.

دلایل نشستن حلقه ای در طرح صالحین

پیشینه تاریخی اجرای شجره طیبه صالحین، یا همان تشکیل حلقه های تربیتی معرفتی در مسجد، بیش از همه به صدر اسلام در مسجد النبی، مسجد قبا و سایر مساجد مکه و مدینه بر می گردد.چنانچه روش تربیتی و معرفت افزایی در جریان صالحین نیز به تمام و کمال، به مشی عملی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) و سیره اولیاء خدا و بزرگان دین بر می گردد.

نظام واره شکلی صالحین، نشستن حلقه ای افراد را در جلسات به چند دلیل مورد تاکید قرار داده است:1) اول آنکه در نظام حلقه ای برای هیچ کس، صدر و ذیل و بالا و پایین قائل نمی شویم و تمامی اعضاء گروه را در مقام تعلیم و تربیت و نیز در مرتبه پرورش و تزکیه، تقریبا هم طراز و هم رتبه یکدیگر فرض می کنیم که به این ترتیب، همه اعضای گروه به یک اندازه برای آموختن و تعالی و رشد و کمال و معرفت در خود احساس نیاز خواهند کرد.چنانچه در این باره، در آموزه های دینی می خوانیم که در صدر اسلام نیز، گاهی وقتی فردی به دنبال رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مسجد می آمد، قبل از اینکه اصحاب، ایشان را معرفی کنند، خودش از ترتیب نشستن افراد نمی توانست حضرت را بشناسد، که این امر، حاکی از نشستن حلقه ای افراد در آن جلسات می باشد.

2) دوم آنکه در نظام نشستن حلقه ای و دایره وار، همه اعضای گروه در مباحث شرکت داده می شوند و ترس و واهمه احتمالی افراد خجالتی و کم رو برای سخن گفتن و ابراز عقیده، در فضای صمیمی و بدور از هر گونه تکلف حلقه تربیتی، از بین خواهد رفت و بر این اساس تمامی حاضران فرصت حضور در حلقه را به منظور رشد و ارتقاء دانش و بصیرت خود مغتنم می شمارند.

3) و بالاخره سوم آنکه در نظام حلقه ای، برای مربی که نقش مبلغ یا همان پیام رسان دینی را ایفا می کند، امکان بهره برداری از اثرگذارترین شیوه ی تبلیغ و آموزش، یعنی همان تبلیغ چهره به چهره، سینه به سینه یا به تعبیر روایات اسلامی بالمشافهه فراهم می گردد.

تعداد اعضای حلقه های طرح صالحین

اعضای حلقه های تربیتی صالحین معمولا 15 تا 20 نفرند که در موارد استثناء می تواند کمتر یا بیشتر از این تعداد هم باشد. مثلا به 25 نفر برسد و یا 9 نفر باشد.
دلایل تعیین حد برای تعداد اعضای حلقه های طرح صالحین

استاندارد عددی 15 تا 20 نفر، از این رو در سیر تربیتی صالحین لحاظ شده است که تشکیل گروه و حلقه تربیتی با کمتر از 15 نفر عضو، برای یک گروه صالحین، که قرار است حداقل یک سال با یک مربی (سر گروه) مراتب رشد و کمال را طی کنند احتمال دارد به دلیل عدم ثبات نیروها، جا به جایی و تغییر محل سکونت اعضاء و یا هر از گاهی به دلیل غیبت چند نفر از آنان در جلسات، لطمه خورده و به لحاظ کیفی آسیب ببیند.بعنوان مثال، در حلقه ای که 10 تا 12 نفر عضو وجود دارد، اگر فرض کنیم سه یا چهار نفر از آنها غایب باشند بدون شک شر و حال لازم و رغبت انگیزی مناسب در طرح طرفینی مباحث ایجاد نخواهد شد.همچنین دلیل تعیین حد نصاب اعضاء در یک حلقه تربیتی به تعداد 20 تا 25 نفر نیز آن است که چون شاه بیت تربیت در حلقه های صالحین، در واقع همان تاثیر شگرف برقراری رابطه عمیق عاطفی ناصحانه، بین مربی (سرگروه) و متربی است، پس بر این اساس طبیعی به نظر می رسد که در این میان، تذکرات و توصیه های فردی مربی به اعضاء گروه، و نیز تشویق و تنبیه متربیان توسط مربی در مواقع لازم در کنار پایه ریزی ارتباط موثر با والدین و برقراری رابطه دوستانه هدایت گر و خیرخواهانه در فضایی غیر رسمی و صمیمی، همه و همه جزء رموز اصلی موفقیت مربیان و سرگروههای حلقه های تربیتی صالحین می باشند که این مهم، با عضویت بیشتر از 20 یا 25 نفر در یک حلقه، کبه طور قطع و یقین صورت نخواهد پذیرفت.علاوه بر این، اعضای حلقه های تربیتی صالحین، حتما می بایست هم سطح، هم سن و همدل باشند که در این خصوص بعدها به تفصیل سخن خواهیم گفت.

منابع:

sh-sh-t-salehin.blogfa.com  salehintehran.ir